هندسه ساختاری کوه‌های طالقان، شاهدی بر تکامل ساختاری جنوب البرز مرکزی از زمین‌ساخت وارون تا ترافشارش چپ‌گرد

کوه‌های طالقان در جنوب البرز مرکزی قرار داشته و به‌دلیل داشتن توالیهای کاملی از سنگ‌های پالئوزوییک تا ترشیری محل مناسبی در تبیین تکامل ساختاری جنوب البرز مرکزی است. این رشته کوه از شمال به‌وسیله گسل طالقان و از جنوب به گسل مشا محدود شده است. این گسل‌ها مرز واحدهای پالئوزوییک - مزوزوییک کوه‌های طالقان را با ترشیری در دامنههای شمالی و جنوبی آن تشکیل میدهد. در این مقاله هندسه ساختاری گسل‌های رشته کوه، تحلیل و بر آن مبنا الگویی بر تکامل ساختاری جنوب البرز مرکزی ارائه شده که نشانگر تکامل آن از زمین‌ساخت وارون تا ترافشارش چپگرد است. گسل مشا در خاور کوه‌های طالقان پرشیب بوده و موجب رانده شدن نهشته‌های پرکامبرین کهر پوشاننده پیسنگ که در هسته تاقدیس بزرگ فرادیوارهای آن جای گرفته بر روی نهشتههای ائوسن دارای ناوفرم‌های فرودیوارهای شدهاست. چنین هندسهای از گسل مشا بیانگر پی‌سنگی بودن گسل و تکامل آن از وارون‌شدگی(Inversion) یک گسل نرمال اولیه است. بر همین اساس گسل پرشیب طالقان به‌عنوان گسل پس‌راند(Back thrust) فرادیوارهای مشا و کوه‌های طالقان به‌عنوان منطقه بالاجسته(Pop-up) مابین آنها تحلیل شده است. تحلیل جنبشی گسل طالقان در برش‌های مختلف این گسل در منطقه کوه‌های طالقان در این مطالعه بیانگر وجود دو فاز حرکتی معکوس با مؤلفه‌های متفاوت راستالغز راستگرد و چپگرد است. حرکات معکوس راستگرد گسل طالقان با توجه به قرارگیری آن در فرادیواره گسل مشا مرتبط با فرایند وارون‌شدگی این گسل از زمان کرتاسه پایانی و حرکات چپگرد آن در نتیجه حاکمیت زمین‌ساخت ترافشارش چپگرد بر البرز مرکزی از زمان پلیوسن تحلیل شده است.